Gepubliceerd in Zutphense Pracht
Wijlen mijn buurman, Hendrik Engbers, sprak altijd met weemoed over Reuversweerd. De verwaarlozing van het kasteel deed hem pijn. Als 16-jarige begon hij zijn loopbaan als landarbeider op het kasteel in dienst van Baron van Sytzama. Zijn ogen glansden als hij erover sprak. “Het park om het huis was zo prachtig!” Dat was mede aan hem te danken. Hij hield van het zware tuinwerk, dat hij met zijn maat, Frits Huurnink, verrichtte. Als de baron en de barones uit rijden gingen in een koets met paarden, namen ze hun pet af. Voor de oorlog was Reuversweerd een befaamd hengstendepot en stoeterij. Mijn buurman schatte het aantal paarden op gemiddeld tachtig. Soms werd er een parade gehouden, waarbij een deftig gezelschap van de baron uitleg kreeg over elk paard.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd Kasteel Reuversweerd door de Duitsers gevorderd en in gebruik genomen als radiostation. Ook in mijn eigen boerderijtje, dat vroeger een dienstwoning was voor Reuversweerd, zaten Duitsers. Bij het afstomen van een laagje behang vonden we in 1985 hakenkruisen op de muur.
Aan het einde van de oorlog werd er rondom het kasteel zwaar gevochten. Reuversweerd werd door de Canadezen vanaf de andere kant van de rivier beschoten. Veel omliggende boerderijen gingen in vlammen op. Het kasteel bleef stoer overeind, maar aan de achtergevel waren de granaatinslagen tot voor kort goed te zien. Nu staan er steigers om het huis en wordt er hard gewerkt om de buitenkant van Reuversweerd weer terug te brengen in zijn oude glorie. Het huis is sinds de oorlog niet meer als woonhuis gebruikt en de schade aan het huis werd niet of nauwelijks gerepareerd. Misschien lag er een doem op door de Duitse bezetting en het tragisch lot dat de baron J.G.W.H van Sytzama trof. Kort voor het einde van de oorlog werd hij met zeven andere verzetsstrijders door Nederlandse SS’ers gefusilleerd.
De boerderij naast het kasteel bleef wel in gebruik van de familie en was tot voor kort een melkveehouderij. Mijn buurman bleef de familie trouw en hielp graag mee met de jacht rond het kasteel. De oude feodale sfeer herleefde weer even als Engbers op de trekker achter de jagers aanreed met een speciale aanhangwagen. Op de kar zat een rek waar de geschoten hazen aan hingen en ook een rekje waar de glaasjes jenever na consumptie in achter bleven. Als de jacht was beëindigd gingen de heren naar de orangerie voor de borrel en soep. Daar had Engbers niks te zoeken.
Tot vorig jaar leek Kasteel Reuversweerd op een grauw spookhuis. Er waren ooit wel plannen om er appartementen in te bouwen, maar de vergunning werd geweigerd vanwege de nabijheid van het boerenbedrijf en de bijbehorende stankcirkel. In 2013 startte het project Ruimte voor de Rivier en kwam het kasteel en de boerderij buitendijks te liggen. Aanvankelijk vreesde menig bewoner van Cortenoever voor afbraak van het kasteel, maar het pakte anders uit. Het melkveebedrijf naast het kasteel moest stoppen omdat de oorspronkelijke dijk deels werd afgegraven en bij hoog water de koeien niet snel genoeg in veiligheid gebracht konden worden. Daarmee kwamen er nieuwe mogelijkheden voor de bestemming van Reuversweerd. Er kwam een nieuwe eigenaar, Fred Janssen uit Oeken, directeur van een landmeetbedrijf. Hij onderkende de kwaliteit en schoonheid van Reuversweerd en viel voor de serene rust van het huis en het omringend landschap. Janssen heeft geen haast. Hij neemt de tijd en omringt zich met deskundigen, die hem adviseren op het gebied van bouwhistorie, interieuronderzoek, flora en fauna. Ook over het beperken van het energieverbruik in een monument laat hij zich adviseren. Niet alleen de huizen ook het park zou volgens hem de status van monument moeten krijgen. Aan de hand van oude landkaarten en foto’s heeft hij de structuur alweer terug laten brengen. Wijlen mijn buurman zou er helemaal blij van zijn geworden. Fred Janssen is dagelijks op het landgoed aanwezig en ervaart het enthousiasme van de betrokken deskundigen. Hij geniet van de plek en de dagelijkse ontdekkingen in en om het huis. “Ik ben steeds weer verbaasd over de kwaliteit van het gebouw. Tachtig jaar is het houtwerk verwaarloosd en kijk: Een keer schuren en de kozijnen zijn klaar voor een verfbeurt. Mijn plannen zijn ideëel van aard, maar nog niet concreet. Voorlopig zijn we tot 2022 bezig met restauratie.”
Rijksmonument
Kasteel Reuversweerd en de boerderij ernaast zijn beiden rijksmonument in het buurtschap Cortenoever van de gemeente Brummen. De monumenten liggen op 17 ha grond. Het huis is in 1830 gebouwd in empirestijl en was oorspronkelijk in bezit van de familie Colenbrander. Door het huwelijk van Henriette Engbertina Colenbrander met baron M.P.D. van Sytzama ging de eigendom over op de familie van Sytzama. In 1921 werd het landhuis uitgebreid waardoor een L-vormige plattegrond ontstond. Ondanks schade van de oorlog en schade door verwaarlozing heeft het huis een rijk interieur met veel bijzonderheden. Er zijn fraai gedecoreerde stucplafonds, marmeren schouwen, parketvloeren, luxe behang uit de bouwperiode, lambriseringen en muurlijsten. Bijzonder zijn ook de houten schuifluiken voor de hoge ramen, die een fantastisch uitzicht bieden over het IJssellandschap en de Veluwezoom. De nieuwe eigenaar, Fred Janssen, wil het kasteel en het omliggend park zoveel mogelijk in de oorspronkelijke staat restaureren.
Erfgoedwerkplaats
Op kasteel Reuversweerd is een erfgoedwerkplaats ingericht voor leerlingen van de restauratieopleiding van het Gelders Restauratie Centrum.
Bovendien is er een samenwerkingsafspraak met de TU Delft. Het doel van de erfgoedwerkplaats is om studenten, professionals en monumenteneigenaren het restauratieproces te laten ervaren. De opgedane kennis is voor de toekomst van de restauratiebranche van veel waarde. Afgelopen zomer kregen vijf nieuwe timmerlieden, een metselaar en een leidekker hun diploma uitgereikt op het kasteel.
