Tafels voor de eeuwigheid

In de Stentor en andere Wegenerkranten van 5 november 
fotograaf Dirk van Schie
Beeldend kunstenaar Ted Kahmann maakt in opdracht unieke buitentafels met een emaillen blad, dat geheel naar wens kan worden gedecoreerd.

"Soms heb ik het gevoel dat ik uit elkaar knal van de ideeën. Als ik fiets naar het dorp zie ik de lijnen in het landschap, de wisselende kleuren en vormen van de bladeren van de bomen. De natuur is voor mij een inspiratiebron, evenals oud behang of oude gordijnstoffen. Daarin zie ik patronen en kleuren, die ik wil verwerken in emaille. En gek genoeg haal ik veel inspiratie uit alledaagse dingen als een restje pasta op mijn bord. Met die slierten is goed te ontwerpen, je kunt er prachtige abstracte vormen van leggen. Het is veel soepeler dan papier.. Daar maak ik dan weer sjablonen van, die ik gebruik bij het emailleren."
Het ene idee buitelt over de andere. Ted Kahmann, heeft er iets op gevonden. Ze schrijft ze op een papiertje en stopt die opgevouwen in een oude kist. Af en toe, als er ruimte is tussen de geplande opdrachten, haalt ze er eentje uit.



Kahmann studeerde in 1975 af aan de Kunstacademie in Utrecht met emailleren als hoofdvak. Meestal werkt ze in opdracht voor bedrijven. Zo maakte ze voor het gebouw van TNO Bouw Delft een groot cirkelvormig tableau, bestaand uit 79 delen emaille. Het hangt daar als een enorme kleurrijke zon in het Atrium. Voor het bedrijf Nefit- Buderus in Deventer maakte ze een kunstwerk van drie bij vier meter, waarin de kleuren van elke afdeling van het bedrijf zijn verwerkt. Ze houdt van monumentaal en groot en past daarom niet meer in het beeld van de emailleur, die naambordjes maakt en sieraden. Ze voelt zich meer kunstenaar dan ambachtsvrouw.
"Maar in tijden van recessie moet je de bakens verzetten," meent Kahmann. Ze wil een ander publiek bereiken door in opdracht buitentafels voor particulieren te maken met emaillen bladen in elke gewenste afmeting. Al een paar jaar liep ze met dat idee rond. Het kostte veel tijd en moeite om het idee goed uit te werken. Ze wilde elegante tafels in ongebruikelijke afmetingen en weldoordachte verhoudingen. Tafels met een frame van staal of hout, eettafels met een blad van een donkergrijs hitte- en vlekvast materiaal met in het midden een kleurrijke strook email. Maar ze denkt ook aan bestaande antieke tafels, met een ovaal van bloemen in rood en goud. Drie tafels zijn nu gereed. In haar tuin staat een extreem lange ranke kleurrijke tafel. Het blad bestaat uit zestien in de oven geëmailleerde delen in transparante tinten. Het blad is keihard. Er kan een berg sneeuw op liggen zonder enige schade toe te brengen. Deze eerste tafel is haar proeftafel. Die blijft bij haar en is niet te koop. In haar atelier staan nog twee kleine tafels met een schaak- en dambord erin van email. Prijzen variëren van 1000 tot 8000 euro afhankelijk van de afmeting en de hoeveelheid werk. Maar dan heb je ook een tafel voor de eeuwigheid.
"Dat is zo fijn aan email. Ik weet nog dat ik op een dag een plaat email roodgloeiend uit de hete oven haalde en me vol trots realiseerde dat mijn werk mij heel lang overleeft. Papier en textiel is vergankelijk, emailniet. Er is nog email terug gevonden van de Etrusken, van vóór Christus dus."
Kahmann werkt in een lange Pipowagen, een atelier, dat gemaakt lijkt om haar lange tafels in te maken. Aan de wand in een open kast staan wel honderd potjes met verschillende kleuren emailpoeder. De oven heeft een prominente plek en bepaalt de maximum afmeting van de emaillen platen die ze in de tafels verwerkt.
Wie een tafel wil laten maken, kan zijn eigen ideeën aandragen. Je kunt bijvoorbeeld het patroon van een mooi servies in de tafel laten verwerken in email. Maar je kunt ook stoffen aandragen, teksten, tekeningen of een muziekpartituur. Ze maakt er sjablonen van en verwerkt die in email. Er is heel veel mogelijk.
Door de hardheid van het materiaal zijn de tafels geschikt voor buiten, maar natuurlijk staan ze ook binnen prachtig. Elke gewenste grootte, vorm, hoogte en invulling is in opdracht mogelijk.
Kader:
De techniek van het emailleren
Email is een glaslaag, die door middel van verhitting samensmelt met een metalen ondergrond. Daardoor ontstaat een zeer hechte en sterke verbinding. Het glasachtig poeder wordt laag over laag heel dun aangebracht, waardoor een werk soms wel twintig keer door de oven gaat. De kleuren zijn rijk en worden niet schadelijk beïnvloed door de inwerking van licht en lucht. Een emailleur gebruikt altijd metaal als ondergrond. Daarop wordt emailpoeder aangebracht met een spatel of penseel, door strooien, spuiten of dompelen, afhankelijk van de vorm en aard van het voorwerp. Vervolgens wordt het emailpoeder op het voorwerp ingebrand op een temperatuur, die kan variëren van 690-880°C. Elke kleur heeft een ander smeltpunt en gedraagt zich weer anders in de oven. Na afkoeling komt het werk op de gewenste kleur.