Stiekem roken achter de vuilniscontainer

In de Stentor en andere Wegenerkranten van 15-12-2009
Sinds de wijziging van de tabakswet in 2004 moet de werkgever zijn werknemers vrijwaren van tabaksrook. Maar daarmee is de discussie over roken op het werk niet afgelopen

"Ga je even meeroken?" Die vraag wordt elke dag een paar keer gesteld op menig kantoor. Een groepje werknemers pakt vervolgens zijn jas en verdwijnt naar buiten. Een sigaret lang, worden de laatste bedrijfsroddels en nieuwtjes uitgewisseld. Dan worden de peuken uitgetrapt op de stoep en keert men terug op de werkplek.
Niet zelden wordt daar geïrriteerd op een horloge gekeken. "Ons kantoor is zeven hoog." vertelt Marian Beekbergen, secretarieel medewerkster bij een verzekeringsbedrijf. "Voordat de mensen buiten zijn om te roken en weer zijn teruggekeerd zijn zo maar tien minuten verstreken." Twintig minuten roken per dag in de baas zijn tijd betekent toch al gauw twee weken extra vakantie voor de rokers." Enerzijds is ze als niet-roker blij dat er niet meer gerookt mag worden op het werk. Anderzijds stoort ze zich aan de extra pauzes die de rokers zich veroorloven. Soms ga ik ook wel eens mee naar buiten omdat ik het gevoel heb dat ik allerlei nieuwtjes en discussies mis."
Wouter van Gestel, leidinggevende bij een grote uitgeverij, herkent dit verschijnsel. Er ontstaat een wandelgangencircuit waar van alles wordt besproken over het werk waar ik geen grip op heb. "Maar het is lastig om het aan de orde te stellen. Rookbeleid is een kantoortaboe. Als je er over begint barsten de emoties los."
Roken op de werkplek is verboden, maar daarmee zijn de rokende werknemers niet meteen gestopt. Rokers willen het liefst een eigen rookruimte, maar de werkgever is daar niet toe verplicht. Als er geen aparte rookruimte is, moeten de rokers wel naar buiten, op enige afstand van de voordeur, zodat de rook niet naar binnen kan ontsnappen. Maar ook daar worden ze niet altijd getolereerd. Rik van Zuilen, manager bij een voedingsmiddelenindustrie, ergerde zich kapot aan de peuken, die hij bij binnenkomst in een van de filialen aantrof. Juist voor het imago van een voedingsmiddelenindustrie is dit zeer ongewenst. Hij besloot de rokers te verbieden op het bedrijfsterrein te roken. Gevolg daarvan was dat de rokers nog langer van hun werkplek wegbleven of stiekum achter een vuilniscontainer een sigaretje opstaken.
Vervolgens besloot hij de rookpauzes aan een limiet te stellen en een prikklok in te stellen.
Lies van Gennip, directeur van Stivoro, Stichting Volksgezondheid en Roken geeft veel adviezen aan bedrijven over rookbeleid. "Alleen maar verbieden, geeft een negatieve sfeer. Je moet wel onderkennen dat roken een verslaving is, waar je moeilijk vanaf komt. Wij raden werkgevers aan om roken te integreren in het Arbobeleid. Ontmoedigingsbeleid wordt effectiever, als het past in een beleid dat de gezondheid van de werknemer bevordert. Van Gennip noemt het een 'Bravo-beleid'. De letters staan voor: Bewegen, niet Roken, matig Alcohol gebruik, gezonde Voeding en tijdig Ontspannen."
Stivoro adviseert bedrijven om via een enquete onder de werknemers de situatie wat betreft roken /niet roken te inventariseren. Vervolgens kan in overleg met de werknemers of de OR een rookbeleid worden vastgesteld dat jaarlijks moet worden geëvalueerd en bijgesteld.
Werkgevers die actief het aantal rokers willen terugbrengen kunnen bij Stivoro terecht voor advies, trainingen en begeleiding.
Het is niet alleen een kwestie van sociaal personeelsbeleid om werknemers van het roken af te brengen. Nu de werkgever moet zorgen voor rookvrije werkplekken, wordt hij zich meer bewust van de kosten van rokenden medewerkers. Stivoro heeft geen officiële cijfers over het extra verzuim door rookpauzes, omdat daar nog geen onafhankelijk onderzoek naar is gedaan.
De Stichting wijst wel op onderzoek, waaruit blijkt dat rokers gemiddeld anderhalf keer zoveel werkdagen verzuimen als niet-rokers (CBS, 2007). Op commerciële sites vind je bedragen tussen vijf en zevenduizend per jaar aan extra loonkosten vanwege rookpauzes, afhankelijk van het gevoerde rookbeleid.. Trainingen die rokers van het roken afhelpen zijn dus zeer rendabel voor de werkgever. Ook het installeren van speciale rookcabines leveren besparingen op ten opzichte van het buiten moeten roken in verband met een totaal rookverbod.
De Stichting Rokersbelangen komt op voor de belangen van rokers. De stichting heeft een antidicriminatie meldpunt voor rokers ingevoerd. Haar stelling is dat volwassen mensen zelf moeten beslissen of ze willen roken.
Niemand zal dat ontkennen, maar het wettelijk recht om rookvrij te mogen werken zal er feitelijk wel toe leiden dat roken tijdens het werk steeds verder wordt teruggedrongen. Over een Deense personeelsadvertentie waarin uitdrukkelijk naar niet-rokers wordt gevraagd, ontstond discussie. Men vroeg zich af of dit geen discriminatie oplevert. De discussie haalde de rechter niet, maar het formeel uitsluiten van rokers kreeg veel kritiek. Toch zal een roker zijn kans op een baan verkleinen als hij ermee te koop loopt.

Voorbeelden van succesvol rookbeleid
Op de site van Stivoro worden een aantal bedrijven als voorbeeld genoemd van een succesvol rookbeleid. Een daarvan is Akzo Nobel. Akzo is als chemisch bedrijf verplicht om zijn medewerkers te beschermen tegen schadelijke stoffen. Consequent redenerend vond het bedrijf het logisch om dan ook zijn werknemers te beschermen tegen meeroken en roken te ontmoedigen.
Om inzicht te krijgen in wat er op dit gebied leeft bij de medewerkers, hield AKZO op een aantal locaties een korte enquête. Medewerkers kregen vragen voorgelegd over roken, meeroken en eventuele oplossingen. Daaruit bleek een voorkeur voor rookvrije gebouwen met hier en daar een aparte rookruimte. AKZO gaf ook ondersteuning aan werknemers, die willen stoppen met roken. In Arnhem kregen werknemers cursussen van STIVORO en Allen Carr aangeboden. De houding van mensen ten opzichte van roken veranderdevolgens de bedrijfsleiding door informatie over de gezondheidseffecten van roken, het rookbeleid en de gewijzigde Tabakswet. Het maakte discussie los. In Arnhem rookte 20 procent van de werknemers, hiervan gaf 40 procent aan te willen stoppen. Daarvan is éénderde een aantal maanden na de cursus nog altijd gestopt. Meer dan éénderde is gaan minderen en rookt niet meer op het werk.
academisch ziekenhuis Maastricht
In het academisch ziekenhuis Maastricht werken meer dan 5000 mensen. Sinds 15 oktober 2007 geldt in het azM een algeheel rookverbod voor zowel medewerkers, bezoekers als patiënten. Het rookbeleid vloeide binnen het ziekenhuis logisch voort uit het verzuimbeleid. Bij het binnengaan van het ziekenhuis ziet iedereen dat er niet gerookt mag worden. Buiten zijn er een paar openbare rookplaatsen.
Het rookverbod is tevoren goed aangekondigd in nieuwsberichten en pamfletten. We hebben uitgelegd dat het rookverbod past bij een moderne organisatie. Het rookverbod wordt goed nageleefd, mede doordat het ziekenhuis veel werk maakt van de handhaving van haar rookbeleid. Er lopen en fietsen altijd een stuk of vijf bewakers en surveillanten rond. Zij letten op fout parkeren en ook het roken op verboden terrrein.
Het rookverbod geldt niet voor 'schrijnende' gevallen. Dat zijn terminale patiënten. Voor hen is in het ziekenhuis een speciale ruimte gereserveerd. De behandelend arts en hoofdverpleegkundige beslissen samen of een patiënt onder de regeling voor 'uitzonderlijke gevallen' valt.

Feiten over roken
- In Nederland rookt ongeveer 28 procent van de mensen van 15 jaar en ouder.
- Roken beïnvloedt in negatieve zin de gezondheid.
- Veel rokers hebben of krijgen longproblemen en hebben last van mondaandoeningen zoals tandvleesontsteking.
- Roken verhoogt ook het risico op hart- en vaatziekten, COPD (chronische bronchitis en longemfyseem), longkanker en mondkanker.
- Tabaksrook is kankerverwekkend eb vormt ook een risico voor niet-rokers.
- Tabaksrook bevat 50 kankerverwekkende stoffen. Daarvan zijn er vier extreem giftig. Dat zijn benzeen, nitrosaminen, formaldehyde en waterstofcyanide.

Rookvrije werkplek
- Sinds 1 januari 2004 heeft elke werknemer recht op een rookvrije werkplek volgens artikel van de Tabakswet.
- De Voedsel en Waren Autoriteit controleert op handhaving van deze wet. Niet nakoming betekent boetes van
- Sinds 1 juli 2008 hebben ook werknemers in de horeca recht op een rookvrije werkplek.
- Dit betekent vaak een algemeen rookverbod.
- Tot het instellen van een aparte rookruimte is de werkgever niet verplicht.

"'Als je niet meer rookt, ruikt alles veel lekkerder, vooral sigaretten", Van Kooten en De Bie