Beelden die een gesprek oproepen
In de Stentor van vrijdag 16 december 2011
Beelden die een gesprek oproepen
De beelden van Herma Schellingerhoudt en Piet van Middelaar in de Oude Apotheek op de Zaadmarkt roepen allerlei associaties op.
Bij binnenkomst zie je een lange slanke voet, die met zijn grote teen in het zand schrijft. Hoe kan dat? De gebeeldhouwde voet is bevestigd aan een lange kabel en opgehangen aan het hoge plafond van de galerie. Op de grond ligt een bergje fijn zand. Een klein duwtje en de voet draait eindeloos patronen in het zand. Het is een fascinerend gezicht om te zien hoe de grote teen als een lichte ploeg steeds wisselende patronen trekt. Soms lijken het wel mandala's. Is het een slinger van Foucault, waarmee men ooit bewees dat de aarde draait?
De Zutphense kunstenares, Herma Schellingerhoudt, had dat niet voor ogen, maar wil met haar beeld, 'De Schrijver', wel graag een gesprek oproepen. "Iedereen mag de slinger in beweging zetten en je ziet steeds dat men er verwonderd omheen gaat staan. Die voet vraagt om een mooie plek, bijvoorbeeld in een wachtruimte, waar mensen wel wat afleiding kunnen gebruiken."
Schellingerhoudt maakt figuratief, ruimtelijk werk in steen, klei en metaal, zowel in opdracht als autonoom. "Ik doe niets met glazuren en draai geen potten." Maar wie een wens heeft om iets te laten maken of zelf aan de slag wil gaan met steen of klei kan bij haar terecht. Op de Marsweg heeft ze sinds deze zomer een ruim gastvrij atelier. Zelf werkt ze daar aan twee beelden. Bij het ene beeld zijn de poten van een zwaan zichtbaar. Het andere beeld heeft al duidelijk menselijke vormen. "Ik probeer uit 250 kilo albast een man te bevrijden." Een van haar leerlingen boetseert aan een mannenkop. De gelijkenis met haar vader op de foto is onmiskenbaar. "Hij is als was in mijn handen," zegt Tineke Posthumus met een glimlach. "Het is nog geen jaar geleden dat hij overleed."
Beelden en de dood lijken nauw met elkaar verbonden. Schellingerhoudt krijgt veel verzoeken om gedenkstenen en urnen te maken. "Soms maak ik samen met iemand die speciale urn, die hij in gedachte had. Ik houd van de verhalen, die loskomen rond het maken van zo'n beeld. Lesgeven ligt me gewoon goed. Dat is ook mijn vak. Ik geniet ervan als ik mensen bij het boetseren van een portret ver boven zichzelf uit kan tillen."
Misschien komt dat ook door de sfeer in het atelier en de speciale techniek van Philippe Faraut, die ze haar leerlingen aanbiedt. Tijdens het lesgeven werkt ze aan haar eigen beelden, zodat iedereen desgewenst autonoom bezig kan zijn. "Terwijl het buiten flink stormt wordt er binnen hard gewerkt met beitels en spatels. "De buitenwereld is nogal onbarmhartig,"vindt Schellingerhoudt, "maar hier binnen heb ik mijn eigen veilige wereld gecreëerd."
Een spannend proces van keuzes maken
"Het vinden van een sokkel voor een beeld is als het vinden van de juiste lijst om een schilderij. Zo kwam ik met mijn beelden bij Herma Schellingerhoudt terecht," vertelt de Brummense beeldend kunstenaar, Piet van Middelaar. "Samen met haar, zoek ik nu steeds de juiste sokkel voor mijn beelden." De twee kunstenaars maken heel verschillend werk, en juist daarom is een gemeenschappelijke expositie interessant. Van Middelaar maakt vooral abstracte beelden, waarbij hij de steen als uitgangspunt neemt. Intuïtief kiest hij verschillende soorten stenen uit en wacht tot er, na een periode van kijken, draaien en aftasten, een gevoel van verbinding ontstaat. Dan gaat hij aan de slag met hamer en beitel. "Beeldhouwen is een spannend proces van keuzes maken. Wat weg is, komt niet meer terug." Het beeldhouwen zelf beschrijft hij als een concentratie in het hier en nu, totaal gefocust op vorm en oppervlak. "Het is heerlijk fysiek werk. Ik kan er mijn energie in kwijt." Tussendoor neemt hij wat afstand, om het werk te bekijken, een keer te draaien. Dan gaat hij weer aan de slag, er wordt geraspt, geschuurd, gepolijst, tot hij tevreden is met de vorm. Het slotakkoord is het verwarmen van het beeld met een gasbrander, waarna hij het in de was zet en opwrijft tot het glanst.
Intussen is er een naam ontstaan: De poort, Ontvankelijke, Teken tot verzet, Verzoend....
Maar dat is de beleving van de kunstenaar. Zodra hij zijn beeld prijs geeft aan de buitenwereld zijn er die andere verhalen. "Mensen zien dingen in mijn werk die ik niet gezien heb. Het genereert verhalen, waar ik geen idee van had. Mijn beelden vinden hun plek in het hele land in tuinen, in woonhuizen, bij een verzorgingshuis en beginnen daar een nieuw leven. Ik was een groot deel van mijn leven pastor, een leven van geestelijke zorg, gevuld met woorden, gesproken en geschreven. Sinds twaalf jaar werk ik als beeldend kunstenaar en laat ik mijn handen spreken. Met mijn beelden en schilderijen wil ik iets oproepen, verhalen, verlangen, gevoel."
Expositie: Beelden van Piet Middelaar en Herma Schellingerhoudt in de Oude Apotheek, Houtmarkt 73, geopend do t/m zo 13-17 uur tot en met 8 januari
