Reizen op het ritme van de salsa
gepubliceerd in mei 2013 in De Stentor, De Gelderlander, het leids Dagblad en veel andere regionale krantenCuba wordt door de legendarische Che Guevara en Fidel Castro al snel geïdentificeerd met zijn
politieke systeem. Nu het land onder Raoul Castro liberaliseert, hebben
toeristen haast om nog iets van het oorspronkelijke Cuba te ervaren. De Chevrolets
uit de jaren vijftig en de vervallen koloniale gebouwen zullen misschien
verdwijnen. Wat blijft is de muziek en dans, waarmee de Cubanen, los van politiek,
hun levenslust tonen.
Het is een warme zwoele namiddag en we spoeden ons naar het
mooiste terras van Trinidad om een Mojito
(de nationale cocktail van rum, limoenen en munt)te drinken, terwijl de ondergaande
zon de Caribische zee roze kleurt. Een zevenkoppig orkest speelt daarbij muziek,
die we vooral kennen van Bueno Vista Social Club. Op deze plek is het elke dag feest
met live muziek. Toeristen en Cubanen zitten aan tafeltjes en op de trappen van
dit hoogste plekje van de stad. Hier en daar staat een danspaar op. We zijn alweer
een week op reis door Cuba, maar deze plek met deze muziek voelt meteen als een
hoogtepunt. Trinidad is misschien wel het mooiste koloniale stadje van Cuba, fraai
gelegen op een heuvel. Van boven kijk je langs de pastelkleurige huizen en de kerktoren
uit op de Caribische zee. De keuze voor een restaurant bepalen we hier niet aan
de hand van het menu ( je hoeft niet naar Cuba voor het eten), maar aan de
muziek van het huisorkest, die je buiten al goed kan beluisteren. Na een paar
dagen is er een favoriet. Op mijn verzoek zingt de zanger en gitarist een lied
van volksheld, Benny Moré, een soort Cubaanse Frank Sinatra met de bijnaam El
Barbaro del Ritmo. In Cienfuegos, zijn geboorteplaats, staat een standbeeld van
de in 1963 overleden zanger. Ik loop rond met een boekje over Benny Moré met
songteksten in Spaans en Engels en laat het zien aan het huisorkest, Cuarteto
Isla. Bij de jongste gitarist is er meteen herkenning en na een pauze staat hij
naast mijn tafeltje."Ik ga het proberen," zegt hij en hij wijst op een nummer in
het boekje. Een paar akkoorden en dan zingt hij het romantische Como fue (How
did that happen?) Na het eten lopen we terug naar ons Casa Particular in het
oude centrum. Casas Particulares zijn gewone woonhuizen van particulieren, die
een vergunning hebben om kamers te verhuren. Hoewel gewoon? Het zijn vaak
prachtige koloniale huizen met muurschilderingen, en antieke schommelstoelen op
lommerrijke binnenplaatsen. Die avond maken we in zo'n schommelstoel plannen
voor het vervolg van de reis. Na Trinidad willen we met de bus naar Camaguey,
een busreis van 7 uur. Kaartjes voor de bus moet je een dag tevoren reserveren
bij het meestal buiten de stad gelegen busstation. Individueel reizen vraagt
onvermijdelijk meer tijd dan een georganiseerde reis. Maar het is het waard. Elke
keer als ik weer een buslading toeristen hoor toespreken: " U heeft hier een
half uur om rond te kijken," ben ik weer helemaal verzoend met de Cubaanse lijnbus,
die ons redelijk comfortabel langs alle Cubaanse steden voert. Na tien uur ' s
avonds barst de muziek in Trinidad weer los. Net als in andere steden heb je hier
Trinidad een Casa de la Musica en Casa de la Trova, waar altijd live muziek is
en volop wordt gedanst. Ik zie een Nederlandse vrouw dansen met steeds andere Cubaanse
routiniers. Ik vraag haar of ze haar danskunst in deze vakantie heeft geleerd. Ze
schudt haar hoofd: "maar elke keer als ik hier ben, leer ik weer bij." Die
volgende dag staan we wat aarzelend bij het bordje salsales. Het is het eind
van de dag en er is weinig licht in een soort ruïne met hoge begroeide muren en
een stenen podium waar twee Cubanen les geven aan een paar Duitse vrouwen. "Het
is onze derde les," leggen ze uit en we kijken bewonderend hoe de leraar en
zijn assistent de beide dames laten swingen op het stenen podium. Een jong
Pools stel sluit zich aan. Ze zijn net als wij beginners en met hen krijgen we les. Een
uur later hebben we de basispas en een eerste draai onder de knie. Wat is het
jammer dat we de buskaartjes voor morgen al op zak hebben.
We zijn niet de enige toeristen, die in de ban zijn van de Cubaanse
muziek. In het vliegtuig zitten we naast een passagier met een trombonekoffer
als handbagage. Hij heeft met een vriendin een salsareis geboekt, maar wil ook
graag muziek maken met Cubaanse muzikanten. Later blijkt dat het ruim van het
vliegtuig vol instrumenten ligt. Ze zijn van de Limburgse Big Band Beeg, die speciaal
voor deze reis arrangementen van Benny Moré liet maken. Al voor de tweede keer toeren
ze, met een Cubaanse gastspeler, door Cuba. "Komt er nu ook een Cubaans orkest
naar Nederland? " vraag ik hen. Dat is lastiger. In 2013 mogen Cubanen, dankzij
het liberalere beleid van Raoul Castro, voor het eerst, 54 jaar na de
revolutie, vrij naar het buitenland reizen. Toch zal het reizen van Cubanen nog
geen grote vlucht nemen. Er is gewoon geen geld voor. Ondanks het zeer lage
welvaartspeil staan kunst en cultuur op een hoog niveau. Onderwijs is gratis,
ook het conservatorium en de balletschool, en talent zit in de genen. In
Camaquez bezoeken we een repetitie van het dans gezelschap Endedans, het tweede
moderne dansgezelschap in Cuba. De omstandigheden zijn armoedig. Orkaan Sandy heeft
ook nog eens het dak van de studio meegesleurd. Terwijl werklui met reparatie
bezig zijn, is choreografe en directeur Tania Vergara gedreven bezig om met
haar getalenteerde dansers te repeteren. De volgende dag staan ze in de
schouwburg, een monumentaal tot op de draad versleten gebouw, maar als het
licht uitgaat, vergeet je de armoede en ga je op in de magie van muziek en dans.
Info:
Cuba is het grootste eiland van de Cariben, omringd door de
Atlantische oceaan en de Caribische zee, op 12 uur vliegen van Nederland. De beste
reistijd voor Cuba is van december t/m april. De KLM vliegt naar Havana en Arkefly
vliegt naar Holguin. Sinds 1959 is Cuba een republiek met een centrale
socialistische regering. De communistische partij is de enige legale partij. Toerisme
is de grootste bron van inkomsten, daarna volgt suiker. Er zijn twee
munteenheden in Cuba. Toeristen mogen officieel alleen betalen met pesos
convertibles,
Dansreizen naar Cuba:
www.two4salsa.nl
www.cumlaudetravel.nlwww.cubanrhythm.com
